‘Ik ga je wurgen!’ Vanuit zijn kamer hoorde Jimmy zijn moeder gillen. Het jongetje stormde naar beneden. Supermanpak aan, kinderzwaardje in zijn hand. ‘Ik kom je redden, mama!’ had hij geroepen. Het was het moment dat de politie binnenviel, de buren hadden gebeld. ‘Net op tijd. Anders was ik er niet meer geweest.’ Voor Anne liep zes jaar terreur door haar man nog net goed af.
Elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord, in 60 procent van de gevallen door een (ex-)partner. Vaak enkel omdat ze vrouw is, vanuit het idee de baas te zijn over haar. ‘Femicide, het is bijna altijd gepland’, zegt Jane Monckton Smith, die het bestuderen van gewelddadige relaties tot haar levenswerk maakte. ‘Vaak beëindigde het slachtoffer de relatie en accepteert de dader dat niet.’
Volgens Monckton Smith is femicide de meest voorspelbare dood. Het verloopt volgens een vast patroon, waarbij de pleger steeds verder gaat. In elke fase zijn, als je goed kijkt, duidelijke rode vlaggen zichtbaar. Een man die opvallend snel hard van stapel loopt. Veel cadeaus, vlug trouwen en een kind. Wat volgt is verstikkende isolatie van familie en vrienden. Daarna controledrang, fysiek, psychisch of seksueel geweld. Als de vrouw de relatie uiteindelijk verbreekt, weigert de man zich er bij neer te leggen. Hij voelt zich zo afgewezen en vernederd dat moord een optie wordt.
Als gevolg van de intieme terreur hebben de vrouwen vaak een laag zelfbeeld en geven ze zichzelf de schuld. Daarnaast is weggaan, of zeggen dat je gaat, levensgevaarlijk, een vuurrode vlag. Het roofdier laat zijn prooi niet meer los. De film Het ligt aan mij van Marlyn van Erp en Abid Chand vangt in zes minuten op indringende wijze dit cruciale moment. Transportondernemer Wim Hertgers vertoonde de film deze week in een met portretten van slachtoffers van femicide bestickerde vrachtwagen. Met een stedentour probeert hij zoveel mogelijk vrouwen het leed te besparen, dat zijn dochter Sanne is aangedaan. Vorig jaar werd zij door haar man Frank vermoord. Frank sneed haar keel door en bracht vervolgens zichzelf om. ‘Achteraf gezien stonden alle verkeerslichten in hun relatie op rood’, vertelt Wim Hertgers in De Telegraaf.
Over anderhalve week is de Tweede Kamer aan zet. Te hopen is dat Kamer en kabinet tot concrete actie overgaan. Hoe complex ook, tegen femicide is wel degelijk iets te doen. Het vereist alleen wel dat het wollige proza in het kabinetsplan van voor de zomer plaatsmaakt voor plannen die werkelijk werken in de praktijk. In buiten- en binnenland wemelt het goede voorbeelden. Zoals in Rotterdam waar de aanwezigheid van een speciale officier van Justitie bij rechtszaken zorgt dat rode vlaggen naar aanloop van vrouwenmoord sneller worden herkend.
Toch valt of staat alles met de aanpak van de structurele ongelijkheid tussen man en vrouw die mannen in een dominante positie plaatst, zeggen ook de experts. Of het nu gaat om de verheerlijking door een kwart van de jongeren van influencer Andrew Tate die vindt dat vrouwen eigendom zijn van mannen. Of de noodzaak om je vriendin soms te slaan om respect af te dwingen, wat 13 procent van de jongens en 4 procent van de meisjes in de leeftijd van 15-30 jaar onderschrijven.
Hoog tijd dus dat Wims vrachtwagen stad en land afrijdt en Het ligt aan mij viral gaat, tot ver achter elke voordeur.
Bron: De Volkskrant, 28 september 2024
