Nachtmerries en angstaanvallen’, zegt Halyna zacht, ‘na jullie verkiezingen begon het weer.’ Zoals veel Oekraïners is ze bezorgd over de gevolgen van de PVV-winst. ‘Kunnen we hier wel blijven?’ De anders zo veerkrachtige 24-jarige studente politicologie uit Boetsja klinkt breekbaar. Begrijpelijk, als je bedenkt dat de kersverse verkiezingswinnaar van het land waar je als Oekraïense oorlogsvluchteling veiligheid vond, jarenlang flirtte met het Kremlin. Dat hij Poetin roemde om zijn leiderschapsstijl en zich – net als geestverwant ‘Viktator’ Orbán – profileert als fervent tegenstander van verdere militaire en financiële steun aan jouw vaderland.
‘Het zijn niet de Russische bommen die onze moraal breken, maar het uitblijven van steun van bondgenoten’, vertelt Halyna als ik haar tref bij de Oekraïense vlag, pal tegenover de Russische ambassade aan de Haagse Andries Bickerweg. Halyna is een van de 160 vlaggenwachters die iedere dag beurtelings een uurtje waken bij de kolossale blauwgele banner, uit protest tegen de oorlog en als zichtbare steun aan het Oekraïense volk.
Het is de dag waarop Europese leiders beslissen over een financieel steunpakket aan Oekraïne en de start van toetredingsonderhandelingen. Druk is het bij de ambassade, net als vorige week. Toen reden geblindeerde diplomatenauto’s af en aan voor de kerstborrel van de ambassadeur. Samenzijn onder het genot van Russische kaviaar en champagne. Het decor van de Oekraïense tweekleur drukt de feestvreugde voor Poetins vrienden overduidelijk niet.
Ondertussen vertoont de steun aan Oekraïne onder bondgenoten haarscheurtjes, koppen kranten. Er zou sprake zijn van toenemende oorlogsmoeheid. Een narratief waarvoor rechtse politici met eigen-volk-eerst-ideologieën zich dankbaar als echokamer lenen. Halyna kan het niet geloven. ‘Hoe kan je moe worden van een oorlog waarin je zelf niet vecht?’ zegt ze fel. ‘Wij kunnen het ons niet permitteren moe te zijn, wij vechten, voor de hele Europese democratie, zodat mensen in vrijheid kunnen blijven leven.’
Ze zucht: ‘Naïef. Poetin stopt niet bij Oekraïne hoor!’ Ze kijkt indringend: ‘Als jij op school de grootste pestkop geen ferm halt toeroept, zal hij niet stoppen. Het wordt de norm in de klas. Zo werkt het ook met Poetin.’
Laura Starink, jarenlang Rusland-correspondent, waarschuwt in NRC voor westers wegkijken. ‘Er is geen enkel teken dat Poetin bereid is tot concessies.’ Ook haar collega Caroline de Gruyter is overtuigd dat ‘Oekraïens verlies in Europese gezichten zal exploderen.’ Volgens haar ‘geeft winst op Oekraïne Poetin appetijt voor méér. Who’s next? De Balten? De Polen?’
Halyna en ik staren zwijgend naar het verlichte ambassadeterrein. Tot haar mobieltje de stilte doorbreekt. Een opgewonden Oekraïense stem klinkt aan de andere kant.
‘Goed nieuws,’ zegt Halyna even later. ‘De EU stemt in met de start van de onderhandelingen!’ In haar ogen glinsteren tranen van geluk. Wat zij en ik dan nog niet weten, is dat voor het broodnodige steunpakket, zelfs na nachtelijke onderhandelingen, geen akkoord wordt bereikt. De dwarsliggende Hongaar zat met één stemontwijkend toiletbezoek aan zijn taks.
Toch is aanhoudende Europese steun aan Oekraïne ook in zijn belang. Een gedestabiliseerde rompstaat aan de oostflank van Europa zal niet alleen een nieuwe Russische springplank vormen, legt Starink uit. ‘Miljoenen zullen onze kant op vluchten.’ Een meer cynische reden voor alle Orbáns van het Westen om hun chauffeur voorlopig niet te laten stoppen voor een Russische receptie op de Andries Bickerweg, is nauwelijks denkbaar.
Bron: De Volkskrant, 16 december 2023.
