Bent u 75 jaar of ouder? Kies dan voor een zachte, pijnloze dood. Wij zorgen voor liefdevolle begeleiding, gratis begrafenis en een riante bonus, naar eigen believen te besteden. Bijvoorbeeld aan een laatste verblijf in een vijfsterrenresort, ergens op een tropisch eiland met wuivende palmen en een azuurblauwe zee. Deelname is geheel vrijwillig.
In het Japanse sciencefictiondrama Plan 75 verleidt de overheid 75-plussers met een uiterst geraffineerde marketingcampagne tot euthanasie. Het moet de Japanse economie redden, die door de vergrijzing aan de rand van de afgrond staat. Hoewel fictie, is de film angstaanjagend realistisch. Met de oudste bevolking ter wereld, waarvan over 10 jaar bijna 40 procent boven de 65 is, is Japan koploper vergrijsde landen. De kosten van de gezondheidszorg en sociale zekerheid exploderen. Intussen daalt het geboortecijfer sterk en krimpt de beroepsbevolking in sneltreintempo. ‘In ons land voltrekt zich een demografische ramp’, riep de Japanse premier begin mei. Er heerst een groeiende haat tegen ouderen. Ook neemt Ubasute – het fenomeen dat zieke of demente ouderen door hun familie op een afgelegen plek worden achtergelaten – schrikbarend toe. Op de vlucht voor eenzaamheid en armoede plegen ouderen steeds vaker vergrijpen om in de gevangenis te belanden. Cipiers hebben hun handen vol aan de criminele oudjes: helpen bij wassen, aankleden en toiletbezoek.
Ik zag Plan 75 dinsdagavond in de bioscoop. De avond waarop in de Eerste Kamer werd ingestemd met de nieuwe pensioenwet. Na meer dan 15 jaar gesteggel en getouwtrek. Het werd tijd, want ook boven ons land pakken donkere vergrijzingswolken zich samen. Opluchting dus in Den Haag. Maar ook zorgen. Want los van de nog te slechten resterende wetsdetails, juridische gevechten met tegenstanders die de invoering van de wet willen blokkeren of vertragen, en de uiterst complexe implementatie door pensioenuitvoerders, zal aan veel meer knoppen moeten worden gedraaid om Japanse toestanden af te wenden. In een interview in NRC wijst Richard van Zwol, voorzitter van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050, op de groeiende vraag naar woningen, krapte op de arbeidsmarkt, betaalbaarheid van de zorg en sociale zekerheid, kwaliteit van onderwijs, consumptie en duurzaamheid. ‘Er is dringend een langetermijnbeleid nodig voor een vergrijzende samenleving’, zegt Van Zwol. ‘Als we in de jaren zeventig al beleid waren gaan maken voor klimaat of migratie, dan hadden we nu in een ander tijdsgewricht gezeten.’
Stel je inderdaad eens voor. Dan stonden boeren niet met hun trekkers op het malieveld, plakten klimaatactivisten zich niet vast aan de vangrail van de A12, sliepen asielzoekers niet in het gras en was er ruim tijd geweest om mensen mee te nemen in alle veranderingen. Geen met je rug tegen de muur. Geen wij-zij. Ik hoop dat Van Zwols oproep niet aan politieke dovemansoren is gericht en zijn eindrapport, dat begin 2024 zal verschijnen, voortvarend wordt opgepakt en niet in een diepe Haagse lade verdwijnt.
Nog niet zo lang geleden werd ons land getroffen door een pandemie, waarvoor in Den Haag niet eens een plan in een lade klaar lag. Het gevolg? In mum van tijd veranderden ouderen in dor hout, dat maar gekapt moest worden, omdat ze jongeren de bloei van het leven ontnamen. Die confronterende wetenschap, in combinatie met het nieuwsbericht deze week dat volgens 60 procent van de bevolking en eenvijfde van artsen euthanasie mogelijk moet zijn bij een ‘voltooid leven’, geeft de Japanse film Plan 75 opeens toch een akelig griezelige bijsmaak.
Bron: De Volkskrant, 2 juni 2023
