Column in De Volkskrant, 2 november 2024

De Amerikaanse Joselli, 17 weken zwanger, krijgt plotseling hevige bloedingen. De dokter acht een miskraam onvermijdelijk, maar weigert medische hulp. Het hartje klopt immers nog. Joselli sterft aan ernstige bloedvergiftiging.

Haar landgenote Samantha hoort bij de 20-wekenecho over de aangeboren hersenaandoening waardoor haar kindje direct bij geboorte zal sterven. Toch verplichten artsen haar de hele zwangerschap uit te zitten.

Sinds het Hooggerechtshof in de VS in 2022 het Roe v. Wade-arrest vernietigde, kent bijna de helft van de Amerikaanse staten een abortusverbod. De uitzonderingsgronden zijn dermate beperkt en vaag, dat artsen elk risico op een boete van 100 duizend dollar of jarenlange gevangenisstraf mijden. Het gevolg, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Ohio: de babysterfte piekt. Hoeveel moeders sinds 2022 het leven lieten, is onbekend, maar je houdt je hart vast als je de horrorverhalen leest.

Abortus is verworden tot een fel vlammend brandpunt in de Amerikaanse verkiezingstrijd. Wie is baas in de buik van de vrouw? Zij zelf (het standpunt van Harris)? Of toch de staat, al dan niet namens God (zoals Trump betoogt)? Al lijkt Donald de laatste tijd in te binden, bang dat zijn anti-abortusgeluid verkeerd uitpakt. ‘Hij heeft zijn retoriek verzacht, zichzelf tegengesproken en zijn ‘pro-life’-uitspraken verbannen’, constateerde The New York Times na analyse van 660 quotes. ‘Toch is er geen bewijs dat zijn kijk op abortus is veranderd.’

Pro-lifestemmers hopen op dat laatste. Abortus geldt voor hen als pure moord en abortusartsen zijn huurmoordernaars, precies zoals ook de ‘verlichte’ Paus Fransicus erover denkt. Op hun beurt roepen de Democraten in een nieuwe reclamespot vrouwen op hun stem geheim te houden voor hun partner. In de hoop Republikeinse vrouwen te trekken die de abortusban verafschuwen, maar dat hun man niet durven te zeggen.

Precies veertig jaar geleden trad in ons land de abortuswet in werking. Na een verhitte strijd van Dolle Mina’s en andere feministen. Hoewel ook hier de prolife-beweging steeds rabiater actievoert, onder aanvoering van de SGP, staat het recht op abortus vooralsnog fier overeind. Doorn in het oog blijft het feit dat abortus onder het strafrecht valt.

‘Ga je dát, het strafrecht, het allerzwaarste middel dat je hebt, inzetten om te reguleren wat er in onze baarmoeders gebeurt? Ik vind dat principieel verkeerd’, zegt Anniek de Ruiter in de Correspondent. De Ruiter is secretaris bij Bureau Clara Wichmann, een organisatie die zich inzet voor een betere positie van vrouwen.

Volgens haar is ook in ons land het recht op abortus een kwetsbaar bezit. ‘Mensen morrelen eraan in kleine stapjes, maar als je honderd stenen plaatst, heb je een muur gebouwd.’

Over de lakse houding van Nederlanders is De Ruiter kritisch. ‘We vergeten rekening te houden met de sterke neiging, de reactionaire kracht, om terug te gaan naar vroeger, die over het algemeen onvoordelig uitpakt voor vrouwen.’

En zo is het. De steun voor legale abortus onder Nederlanders is weliswaar groot (73 procent is voor, volgens Ipsos), maar teveel bestaat het idee dat abortus (en zwangerschap!) een onwrikbare verworvenheid is die primair de vrouw betreft en verder geen steun behoeft. Laat staan mannelijke steun. Een misvatting. Niet omdat vrouwen bescherming van mannen nodig hebben, zoals Trump wil doen geloven (‘Whether women like it or not’). Maar omdat ‘zelfbeschikking over ons lijf’ een universeel mensenrecht is dat zowel vrouwen als mannen aangaat.

Bron: De Volkskrant, 2 november 2024