Sla voldoende water in. Zorg voor warme kleding, dekens, kaarsen, lucifers, een petroleumkachel, batterijen, powerbank, energierijk voedsel dat niet kan bederven en koop een radio op batterijen. In de week dat de oorlog in Oekraïne de duizend dagen aantikt, ontvangen miljoenen Zweden de brochure ‘In geval van crisis of oorlog’: 32 pagina’s vol tips ter voorbereiding op donkere tijden. ‘Wat moet ik doen bij een luchtaanval?’, maar ook: ‘Hoe blijf ik mentaal weerbaar?’ Terwijl ons landsbestuur deze week de bevolking weer trakteerde op een aflevering Goede Tijden, Slechte Tijden vol gekonkel, geroddel en vingerwijzen, richtten onze noorderburen het burgeroog op reëel van buiten komend onheil: de militaire dreiging van Rusland.
‘Haal jij nog even twintig pakken wc-papier?’, grapte ik begin dit jaar tegen mijn echtgenoot, toen Navo-oppermilitair Rob Bauer burgers opriep om ‘water, een radio en een zaklantaarn op batterijen in huis te hebben, om de eerste 36 uur te kunnen overleven’. Destijds vond ik zijn oproep tot meer oorlogsparaatheid maar paniekvoetbal, ogenschijnlijk uit het niets. Misschien verstandig voor als je land grenst aan Rusland. Maar voor de rest van Europa, zo’n vaart liep het allemaal toch niet?
Zes maanden verder vraag ik me af of mijn houding niet gewoon een typisch gevalletje kop in het zand was. Konijn in de koplampen. Onklaar gemaakte glasvezelkabels, Russische spionageschepen voor onze kust, exploderende postpakketen in Europa, cyberaanvallen en stromen desinformatie door Poetins internettrollen. Mijn ogen gaan met de dag verder open.
‘De escalerende, hybride activiteiten van Moskou tegen de Navo- en EU-landen zijn ongekend in hun verscheidenheid en omvang, waardoor aanzienlijke veiligheidsrisico’s ontstaan’, schreven de Europese ministers van Buitenlandse Zaken deze week. Ook het rapport van de Finse oud-president Sauli Niinistö liegt er niet om: Europa moet zich gereedmaken om een langdurige en totale oorlog af te wenden. ‘‘Strategische autonomie’ is het buzzwoord in Brussel’, vertelt NOS-correspondent Kysia Hekster op NPO Radio 1. Op eigen militaire benen staan is cruciaal, zeker met Trump in het Witte Huis. Maar die autonomie komt lastig op gang. ‘Iets met wetten en praktische bezwaren.’ De EU heeft moeite om aan haar burgers en lidstaten uit te leggen dat ze veel weerbaarder moeten worden. ‘Daar wordt nog altijd een beetje lacherig over gedaan’, aldus Hekster.
‘Voor veel Oekraïners kwam de oorlog – ondanks de dreigende voortekenen – toch onverwacht, ook voor mij’, zegt de Oekraïense Ilana dinsdag bij de herdenkingswake voor duizend dagen oorlog. Pas op 24 februari 2022 drong de harde werkelijkheid door. ‘Op dat moment begon iedereen als een gek te hamsteren. Kaarsen, eten, water. En toen ik aan de beurt was, waren de winkels leeg.’ Inmiddels ligt haar land in puin en zijn 31 duizend landgenoten dood, waaronder haar man. 6,7 miljoen Oekraïners gevlucht, 14,8 miljoen hulpbehoevend. Onvoldoende drinkwater, ruim 50 procent van de energiecapaciteit verwoest door Russische raketten. Miljoenen mensen zonder stroom, vlak voor de winter.
‘Ik treur elke dag om mijn land, mijn man, mijn vrienden’, zegt Ilana met overslaande stem. ‘Ik volg continu het nieuws.’ Bij elk luchtalarm krijgt Ilana een pushbericht. ‘Vannacht waren er weer bombardementen in mijn wijk. Twee doden.’ Ze huilt. Dan klinkt plots een luid, loeiend geluid uit haar mobiel. Het scherm licht op: ‘Air Alert: Granaataanval. Ga onmiddellijk naar de dichtstbijzijnde schuilplaats!’, vertaalt ze hardop. ‘Gelukkig, niet mijn wijk, dit keer.’
Bron: De Volkskrant, 23 november 2024
