Het is Omtzigtweek. Na maanden van radiostilte kwam eindelijk het verlossende woord. De hoekige antiheld die op elke punt en komma let en vecht voor de verdrukten, heeft zijn twijfels overwonnen. Hij gaat de wereld redden. Maar redt hij het zelf?
Neêrlands bekendste verschoppeling beheerst al dagen het nieuws. Het verhaal van het door het establishment en eigen kring verstoten koekoeksjong, dat bijna ten onder ging en toch weer herrees om zijn strijd tegen onrecht te vervolgen, doet het goed aan talkshow- en keukentafels. Naast een duizelingwekkend aantal virtuele zetels leidt dat tot torenhoge kijkcijfers, bergen kliks en bakken extra krantenverkoop. Omtzigt is dé publiekslieveling van het moment.
Weinig animo dus voor een publieke aanval op de stemmenmagneet uit Enschede. Laat dat vuile klusje maar over aan partijboomers Kamp en Pechtold. De nieuwe generatie politiek leiders brandt zich er niet aan. Zij prijzen Omtzigt minzaam het graf in met zoete broodjes, stroop om de mond en zorgvuldig verstopt venijn in zogenaamd goedbedoeld vaderlijk advies: ‘Blijf gewoon gezond, Pieter.’
Of Pieters wittebroodsweken lang zullen aanhouden, is maar de vraag. Het lijdt geen twijfel dat binnenskamers de messen worden geslepen. ‘Nederlandse kiezers zijn de meest veranderlijke van West-Europa’, vertelt UvA-onderzoeker Alyt Damstra. ‘Politici concurreren daarom niet alleen om de gunst van de kiezer, maar ook om de gunst van de media. En voor media geldt: hoe meer aandacht voor de poppetjes en conflict, hoe beter.’ Het liefst in simpele soundbites. Laat het knetteren!
Niet bepaald wat Omtzigt voor ogen heeft. Doorwrochte inhoudelijke een-op-eendebatten van minstens anderhalf uur, in de stijl van de Franse presidentsverkiezingen, dat is wat hij wil. ‘De woningcrisis los je niet op met oneliners.’ Bewonderenswaardig, het echte gesprek over de inhoud. Wenselijk ook. Velen zullen dat beamen, zelfs zijn rivalen en journalisten. Maar als het erop aankomt, wint de clickbait-politiek het van het door Omtzigt gedroomde diepgaande debat. Media en lijsttrekkers kiezen simpelweg voor de oneliners. Of veel kiezers op al die inhoud zitten te wachten, valt ook te bezien. ‘De aantrekkingskracht van Omtzigt zit hem minder in de inhoud en meer in zijn karakter’, voorspelt Peter Kanne van I&O Research in NRC.
De aandacht voor zijn persoon, het is hem zichtbaar een gruwel. Tekenend is zijn vuurdoop als partijleider bij Nieuwsuur. ‘Meneer Omtzigt, wat zou u doen om het groeiende armoedeprobleem op te lossen?’ vraagt Mariëlle Tweebeeke. Even lijkt het alsof Omtzigt het niet kan geloven: ‘Mag ik nu eindelijk vertellen wat ik allemaal bedacht heb?’ Tweebeeke stuurt afgemeten: ‘Pak er een, en maak hem niet te al ingewikkeld.’ In hoog tempo duikt de politieke pitbull de inhoud in: dubbele heffingskorting, referentie-minimumloon, hoger kindgebonden budget. Prikkels, mechanismes en systemen die anders moeten.
Was hij eerder in de uitzending maar zo gretig, zie je de interviewster denken. Over zijn burn-out, leiderschapskwaliteiten, de namen voor zijn kieslijst en premierskandidaat was Omtzigt terughoudend. Hij ziet haar afhaken. ‘Ik denk dat ik u al kwijt ben?’
Kwijt is Omtzigt in ieder geval Hoekstra. De ex-partijleider van het verweesde nest waar het koekoeksjong zo hard werd uitgeknikkerd, neemt de Europese klimaatportefeuille van Timmermans over. Huichelachtig, gezien Hoekstra’s antiklimaatgedrag in het kabinet. Maar goed, de verpersoonlijking van het credo ‘poppetjes boven inhoud’ heeft tenminste een functie elders.
Bron: De Volkskrant, 25 augustus 2023
