Natuurlijk kende Lilach (13) de verhalen over de verschrikkingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wat er precies gebeurd was met haar overgrootmoeder, dat wist ze niet. ‘Je mocht haar alles vragen, maar uit zichzelf praatte ze er niet veel over.’ Tot ‘omi’ Elly haar oorlogservaringen door Femmetje Wind laat optekenen en Lilach het boek leest.
Hij noemde mij Elly is het onvoorstelbare verhaal van de inmiddels 100-jarige Elly Vleeschhouwer-Blocq, een Joodse vrouw die als tiener acht concentratiekampen overleefde, mede dankzij haar grote liefde Wim, die zich uit vrije wil ook liet oppakken om haar te beschermen. Elly’s vader, moeder, twee broers, vrouw en kinderen, plus een zusje en haar man werden vermoord. Na de bevrijding en de hereniging met Wim besloot ze nooit meer over de oorlog te praten. Tot vorig jaar. ‘Waarom nu wel?’, vroeg Femmetje. ‘Het antisemitisme laait weer op. Ik maak me zorgen over de toekomst van mijn kleinkinderen. Soms voelt het alsof ik terug ben in de jaren dertig.’
Geraakt door Elly’s levensgeschiedenis neem ik contact op met haar achterkleindochter. Lilach staat als spreker op de uitnodiging van de Nationale Kinderherdenking van 4 mei. ‘Dat je zelfs in verschrikkelijke omstandigheden toch mooie dingen kunt blijven zien’, vindt Lilach een van de belangrijkste boodschappen van haar omi. ‘Zoals toen ze, in een dunne jurk en op houten plankjes, dagenlang door de sneeuw in de bergen moest lopen en toch bleef genieten van een bloemetje of de zonsondergang.’
Elly’s zonzoekersziel is ook wat mij zo treft. Bij monde van haar achterkleindochter horen duizenden kinderen Elly’s verhaal als zij morgen bij Madurodam de slachtoffers van oorlogen en vredesmissies herdenken. En er stilstaan bij het feit dat we in Nederland in vrijheid kunnen leven. ‘Verleden, heden en toekomst komen samen – in de woorden van kinderen die nadenken over vrijheid, vrede en hoop’, zegt stichtingsdirecteur Dorien Korsten. Zij bedacht de herdenking voor en door kinderen, de tiende editie dit jaar.
Rand (18) beseft als geen ander wat het betekent om, zoals ze het zelf verwoordt, ‘niet in vrede, veiligheid en vrijheid te kunnen leven’. Als 6-jarige vluchtte ze met haar familie uit Syrië. ‘Onze koffers stonden altijd klaar.’ Geen dag ging voorbij zonder dat bommenwerpers over Rands wijk vlogen. ‘Het ging de hele dag door’, vertelt ze in accentloos Nederlands. ‘Vaak als ik op school kwam, ontbraken er weer kinderen. Hun stoelen bleven voor altijd leeg.’
Dit jaar draagt Rand de burgemeestersketting van miniatuurstad Madurodam, behalve familiepark ook oorlogsmonument. Vernoemd naar George Maduro, een Joodse verzetsstrijder die in februari 1945 op 28-jarige leeftijd omkwam in Dachau. Samen met haar college van kinderwethouders bezocht Rand onlangs het concentratiekamp. ‘Het voelde heel verdrietig, grimmig’, vertelt ze. ‘Dat er gewoon mensen waren die plannen maakten om zoveel mogelijk lichamen tegelijk te verbranden, hoe is dat mogelijk?’ In haar stem klinkt boosheid en verontwaardiging. ‘Je weet, hoort zoveel, maar als je er komt, dan besef je het pas.’
Dit jaar draagt Rand de burgemeestersketting van miniatuurstad Madurodam, behalve familiepark ook oorlogsmonument. Vernoemd naar George Maduro, een Joodse verzetsstrijder die in februari 1945 op 28-jarige leeftijd omkwam in Dachau. Samen met haar college van kinderwethouders bezocht Rand onlangs het concentratiekamp. ‘Het voelde heel verdrietig, grimmig’, vertelt ze. ‘Dat er gewoon mensen waren die plannen maakten om zoveel mogelijk lichamen tegelijk te verbranden, hoe is dat mogelijk?’ In haar stem klinkt boosheid en verontwaardiging. ‘Je weet, hoort zoveel, maar als je er komt, dan besef je het pas.’
Bron: De Volkskrant, 3 mei 2025
