‘Als Lehman Brothers, Lehman Sisters was geweest, had de wereld er misschien heel anders uitgezien vandaag.’ Christine Lagarde, president van de Europese Centrale Bank, pleitte zestien jaar geleden al voor meer vrouwen in de bankentop. Roekeloos machogedrag van een door mannen gedomineerde financiële sector was volgens haar een belangrijke oorzaak van de wereldwijde kredietcrisis. Vrouwen aan tafel, dat brengt meer zorgvuldigheid, risicobewustzijn en langetermijndenken, was haar overtuiging. Omdat vrouwen – even in mijn eigen woorden – nou eenmaal minder de neiging hebben tot verplasserij en haantjesgedrag.
Lagardes iconische Lehman Sisters-uitspraak is uitgebreid onderzocht en bewezen. Diversiteit loont. Organisaties met meerdere vrouwen in de top presteren beter, en vrouwen blijken – ja, ja – ook nog eens goede leiders. Kwestie van geduld dus, dacht ik lange tijd. Gewoon structureel vrouwen benoemen op leiderschapsposities en de aftroefcultuur maakt plaats voor daadkracht en empathie. Hoe naïef.
Empathie is uit de mode, zeker aan de rechterkant van het politieke spectrum. Overzee, waar alfamannetje Trump wordt bewierookt om zijn machostijl en waar boeken met titels als Against Empathy en The Sin of Empathy gretig aftrek vinden. Of hier in Europa, waar autocraten met verdeel- en heerspraat steeds vaker aan de macht komen.
Ook in eigen land heeft empathie het zwaar. ‘Hoe harder hoe beter’ is en vogue. Dat drie van de vier leiders van de deze week gevallen coalitie vrouw zijn, doet daar helaas niets aan af. Het drietal lijkt er haast alles aan te willen doen om de witgelokte volksmenner in streng- en stoerdoenerij te overtroeven. ‘Wij wilden de plannen wel ondertekenen in een gezamenlijke motie’, klonk het direct nadat ze de deur waren gewezen. ‘Inhoudelijk was er niets mis mee, alleen de taal was wat boud.’ Echter, door het – overduidelijk inhumane en juridisch ontoelaatbare – tienpuntenplan niet inhoudelijk af te keuren, versterken zij juist het Wildersgeluid, normaliseren ze het niet-normale.
Al maanden laten BBB, VVD en NSC zich voor Wilders’ karretje spannen en papegaaien ook zij ongefundeerde, als symboolpolitiek verpakte onderbuiktaal. Stoer klinkende fabels als een ‘gigantische instroom van asielzoekers’, ‘nareiziger-op-nareiziger’ tot de vermeende ‘magneetwerking van Nederland’ en ‘de kloof tussen platteland en stad’. Hoe vaak ook doorgeprikt vormen ze steeds weer een vrijbrief voor het bedrijven van zondebokpolitiek.
Jacinda Ardern, oud-premier van Nieuw-Zeeland, zegt in The Guardian dat politiek leiders in onzekere tijden twee opties hebben. Kiezen voor beleid dat realiteit erkent en moeilijke oplossingen niet uit de weg gaat. ‘Of je wijst een schuldige aan: de ander, de migrant, andere landen, multilaterale instellingen.’ Maar daarmee los je volgens haar het probleem niet fundamenteel op. ‘Wat er in werkelijkheid gebeurt, is dat een groep wordt buitengesloten, terwijl mensen ontevredener, bozer en verder gepolariseerd raken.’
Ardern, wier boek De nieuwe macht: Het leiderschap van de toekomst deze week verscheen, maakte naam vanwege de daadkrachtige en empathische wijze waarop ze haar land door de coronapandemie, een vulkaanuitbarsting en een terroristische aanslag loodste.
‘Is empathie als wapen krachtig genoeg tegen autoritarisme?’, vraagt de verslaggever. ‘Elon Musk zei onlangs dat ‘de fundamentele zwakte van de westerse beschaving empathie is’. ‘Nou’, antwoordt de Nieuw-Zeelandse, ‘in zo’n klimaat luid en trots zeggen dat je in empathie gelooft en dat je op die manier zult besturen, ís een daad van kracht.’ Politiek leider, man of vrouw, op naar een verkiezingscampagne vanuit kracht.
Bron: De Volkskrant
