Het was jaren geleden, maar ik zag haar zo weer voor me, mijn studievriendin. Slank, blond golvend haar, kaarsrechte neus, hoge jukbenen en felblauwe ogen. Beeldschoon, sportief én slim. Na haar studie bouwkunde ontwikkelde ze zich tot een veelgevraagd architect, gelukkig getrouwd. Ze hielden van het hectische stadsleven, eerst in Amsterdam, later in New York. Toen ze een dochter kregen, verhuisden ze naar het Hollandse platteland. Onze levens kruisten elkaar onlangs. ‘Bijpraten?’, mailde ik. ‘Graag. Maar ik heb parkinson, schrik niet.’
Ik schrik wel. De vrouw die ik een week later ontmoet, lijkt in niets op de sprankelende sportieve vriendin uit mijn herinnering. Langzaam en houterig, handen trillend, haar zachte trekken veranderd in een strak gezicht zonder mimiek. Onrustige, doffe ogen die ‘sorry’ lijken te zeggen. Ik zie een schim van de vrouw die ze ooit was. ‘En het onzichtbare deel is nog veel verwoestender’, zegt ze met trage stem. ‘Niet alleen de pijnen, neerslachtigheid en mentale achteruitgang, maar ook het isolement, de eenzaamheid.’ Mensen zien in haar hun eigen angst voor aftakeling weerspiegeld. ‘Niemand wil daarmee geconfronteerd worden. Maar ik doe niet alsof, met alle gevolgen van dien.’ Ze leeft nu zonder man en kind.
‘Parkinson ontneemt je je menselijkheid’, zegt Bas Bloem, hoogleraar neurologie in Nijmegen. Hij maakt zich ernstige zorgen. Parkinson is een sluipmoordenaar. Een progressieve, (nog) niet te genezen ziekte, waarbij cruciale dopamine producerende cellen langzaam afsterven. De snelst groeiende hersenaandoening ter wereld is in Nederland in tien jaar tijd met 30 procent toegenomen, ook onder jonge mensen. Mijn studievriendin was 44 toen ze de diagnose kreeg.
Volgens Bloem zijn bestrijdingsmiddelen, zoals de onkruidverdelger glyfosaat, een belangrijke oorzaak. Hij wil snel een verbod. ‘Parkinson is een omgevingsziekte en geen ouderdomsziekte.’ Hoewel een alarmerend aantal studies wijst op een verband tussen de giftige bestrijdingsmiddelen en de ziekte, is een verbod geen gelopen race. De Europese Commissie wil glyfosaat weer voor tien jaar toestaan, omdat de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid het middel als veilig heeft beoordeeld. ‘Het probleem is dat ze niet goed testen op parkinson. Wat je niet ziet, kan er wel zijn. De ziekte openbaart zich vaak pas na vele jaren’, waarschuwde Bloem deze week in de Kamer. ‘Mensen komen via de omgeving volop in aanraking met het middel’, viel de Wageningse hoogleraar Violette Geissen hem bij. Verlenging van de Europese vergunning staat volgens haar ‘haaks op het voorzorgsbeginsel’. Voorstanders van glyfosaat willen eerst onomstotelijk bewijs, want ze vrezen hogere kosten.
‘Ik heb mezelf lang verweten dat we zo lang zijn blijven wonen tussen akkers waar zo kwistig met gif werd gesproeid’, zegt mijn vriendin bij ons afscheid. ‘Ik schaamde me, net als ik me schaamde voor mijn ziekte. Maar wat heeft dat voor zin? Beter kan ik zichtbaar maken dat wat je ziet niet is wat je ziet, maar wat je wílt zien. En dat wat je hoort, is wat je wílt horen.’
Volgende week wordt er in Brussel gestemd over het blijven toestaan van glyfosaat. De Tweede Kamer is tegen. Of landbouwminister Adema de Kamerwens om tegen te stemmen zal volgen, is nog onduidelijk. Kiest hij voor gezondheid? Of laat hij zich ringeloren door de vertolkers van het gedachtengoed dat geld boven de mens gaat? Gewoon, omdat wat je niet ziet, er ook niet is.
Bron: De Volkskrant, 6 oktober 2023
