Nooit eerder had Marek met een pallettruck gewerkt. Maar ‘nee’ was voor zijn supervisor geen optie. Het werk moest af. Dus deed Marek wat hem werd opgedragen. Collega’s waren voor minder ontslagen. Niet veel later kwam er een pallet vol loodzware dozen op zijn voet. Marek verging van de pijn, niemand stak een hand uit. Hij moest zijn dienst afmaken. Om twee uur ’s nachts fietste hij met – naar later bleek – een gebroken voet naar de eerste hulp, 15 kilometer verderop. De volgende dag maande het uitzendbureau hem weer aan het werk te gaan. Uit vrees zijn baan te verliezen, knipte Marek het gips open en ging aan de slag. Na twee dagen kon hij geen stap meer zetten. Hij verloor alles. Niet alleen zijn werk bij het distributiebedrijf, maar ook zijn recht op een slaapplek in het bungalowpark.
In Nederland werken jaarlijks 800.000 arbeidsmigranten, vrijwel allemaal uit de EU. Ze doen het werk waar geen Nederlander voor te porren is. Zonder arbeidsmigranten blijven de schappen in onze supermarkten leeg, exporteren we geen bloemen en vlees, en liggen onze online-bestellingen niet in de brievenbus. Volgens SEO Economisch Onderzoek dragen arbeidsmigranten 11 miljard euro bij aan onze welvaart. Des te schrijnender is de mensonterende behandeling van deze mensen. Verhalen in overvloed. Over abominabele huisvesting, onderbetaling en uitbuiting door malafide uitzendbureaus. Lui die over de rug van afhankelijke mensen goud geld opstrijken. Vakbonden, arbeidsinspectie en mensenrechtenorganisaties luiden al jaren de noodklok.
Maar verhalen als dat van Marek zijn aan de orde van de dag, vertelt Eva mij. Zij is een Pools-Nederlandse die jarenlang leiding gaf bij een uitzendorganisatie die goedkope Poolse arbeidskrachten naar Nederland haalde. Tot ze zichzelf niet meer in de spiegel kon aankijken. ‘Ik zag mensen bezwijken onder stress. Vanuit het niets ontslagen kunnen worden, niet weten of je morgen nog een dak boven je hoofd hebt, niet doorbetaald worden als je ziek bent. In Nederland is sprake van een parallelle maatschappij waarin mensen worden behandeld als wegwerpartikel, als moderne slaaf.’
about:blankhttps://acdn.adnxs.com/dmp/async_usersync.html
In 2020 kwam voormalig SP-voorman Roemer met maar liefst vijftig aanbevelingen in het rapport Geen tweederangsburgers. Pas sinds kort is eindelijk actie te bespeuren. Het bestraffen van arbeidsuitbuiting wordt makkelijker. Uitzendorganisaties mogen niet meer in één contract werk en woning aanbieden. Plus er komt verplichte certificering. Minister Van Gennip (Sociale Zaken) wil daarnaast dat uitzendkrachten alleen voor ‘ziek & piek’ worden ingezet en niet voor structureel werk. Veel van de 16 duizend uitzendbureaus zullen verdwijnen, verwachten ING-analisten. Eva moet het allemaal nog zien. ‘Die uitzendbureaus vinden altijd wel een geitenpaadje. Scheiding van woning en werk? Dan bied je gewoon twee losse contracten aan vanuit twee verschillende bv’s. Het ontbreekt nu aan harde handhaving.’
Al die uitbuitende uitzendbureaus kunnen alleen maar bestaan bij de gratie van de bedrijven die ze inhuren. Waar blijft de zorgplicht van de supermarktconcerns, de vleesindustrie, de land- en tuinbouw, de pakketbezorgbedrijven? Hoogste tijd voor de initiatiefwet die bedrijven medeverantwoordelijk maakt voor misstanden bij leveranciers en onderaannemers. Dat het werkt, blijkt ver weg, in Brazilië. Daar bestaat al een vorm van ketenaansprakelijkheid, inclusief zwarte lijst. Heineken kan erover meepraten. De bierbrouwer dreigt er grote klanten kwijt te raken door misstanden bij een ingehuurde transporteur en investeert sinds kort ‘opeens’ miljoenen in betere faciliteiten.
Voor Eva is het bewijs geleverd. ‘Hoe zeggen jullie Nederlanders het ook alweer? De trap veeg je schoon van boven naar beneden. Tijd voor een zwarte lijst.’
Bron: De Volkskrant, 7 april 2023
