‘Wees gerust, beste Kamercommissie. Wij zijn echt geen gewetenloze geldwolven die over de rug van minderjarigen en mensen met een kleine beurs onze kas spekken. Wij beschermen consumenten juist tegen miskopen en gedoe.’
Woensdag kreeg de Tweede Kamer de kopen-op-de-pofsector op bezoek. Een rij peperdure maatpakken van het type Zuidas meets Silicon Valley, blakend van eigenliefde, op een rijtje in de Thorbeckezaal. Eén brok mannelijke energie. U weet wel, waar Mark Zuckerberg zo naar verlangt.
Aanleiding voor het rondetafelgesprek was de breed gedeelde zorg bij politiek, AFM en schuldhulpverlening over de schadelijke maatschappelijke gevolgen van koop-nu-en-betaal-later-praktijken. Miljoenen Nederlanders maken gebruik van de pofdiensten, onder wie schrikbarend veel jongeren. Zij worden door de Klarna’s van deze wereld verleid spullen te kopen met geld dat ze niet hebben. En dus kost dat hippe, ogenschijnlijk spotgoedkope kinderarbeidjurkje van een tientje binnen een mum van tijd 40 euro extra.
Kocht je in al je naïeve enthousiasme naast het jurkje ook een broek en betaal je te laat? Hopla: nog eens 40 euro. Door torenhoge incassokosten verandert een klein aankoopbedrag vliegensvlug in een torenhoge schuld.
Kredietcheck
‘In 2022 hebben de vier grootste bedrijven op gebied van achteraf betalen bij elkaar 350.000 nieuwe incassotrajecten gestart’, zei Japke Kaastra, hoofd Financiële Gezondheid van ING, op Radio 1. Ze maakt zich grote zorgen over het vermeende ‘gratis graaien in een geldpakhuis’ en wijst op Amerika, waar tweederde van alle achterafbetalers niet of nauwelijks kredietwaardig is. ‘Ruim driekwart van de gebruikers onder de 25 komt in de problemen’, zegt Kaastra. Daarom pleit ze voor verplichte leeftijdsverificatie en kredietcheck bij het BKR.
Minstens zo verontrustend is het plan van Klarna om achteraf betalen mogelijk te maken in de winkelstraat. Met een druk op de knop pin je op de pof. Gewoon bij de bakker, de supermarkt of de kledingzaak om de hoek. ‘Dat gaat kwetsbare mensen raken: jongeren en mensen met een beperking’, vreest Don Ceder van de ChristenUnie. ‘Als jij in de winkel de vraag krijgt of je alles wilt betalen of een broek kunt meenemen voor niks, dan zijn met name jongeren daar heel gevoelig voor.’
Geen bewijs
Matthew Scott, landenbaas van Klarna, laat alle kritiek geduldig van zich afglijden. Strooiend met statistieken en oneliners beantwoordt hij beleefd en routineus de Kamervragen. Niet alles is altijd goed gegaan, geeft hij toe, maar dat is voorbij. En nee hoor, op laatbetalers maakt zijn bedrijf geen winst. Met bewijs komt hij niet. Deze Scott weet; als je het maar vaak genoeg herhaalt, dan gaan mensen het vanzelf geloven.
Zijn rechtpraterij doet me denken aan Nick Taylor, de charismatische tabakslobbyist uit de filmklassieker Thank You for Smoking van alweer twintig jaar geleden. In een talkshow – zittend naast een 15-jarige kankerpatiënt – beweert de zelfbenoemde sultan of spin zonder blikken of blozen dat het in ons aller belang is om de jongen ‘alive and smoking’ te houden.
Dat de moraal van de tabaksindustrie nauwelijks is veranderd, bleek deze week opnieuw: tabaksgigant Philip Morris presenteerde zijn miljardenwinst en stak de loftrompet over zijn ‘gezondheidsstrategie’ met rookvrije tabaksalternatieven. Pure misinformatie, volgens de antirooklobby. Maar Philip Morris deert het niet, die gaat vrolijk door met winst maken, ongeacht alle aantoonbare schade. Net zoals Klarna niet rust voordat elke Nederlander aan het pofinfuus hangt. ‘Er is een markt’, rationaliseerde Matthew Scott het richting Kamer.
Plus, niet te vergeten, een lucratief verdienmodel.
Bron: De Volkskrant, 8 februari 2025
