Ben je er al?’ appt Ellis. ‘Wij staan bij de gate.’ Ellis is de reisleider van een klein gezelschap uit Nijmegen dat afreist naar de heiligverklaring van Titus Brandsma in Rome. De burgemeester, leden van het Titus Brandsma Instituut, enkele decanen, de rector en ook ik mag mee, in mijn rol als voorzitter van de raad van toezicht van de Radboud Universiteit, waar priester Titus Brandsma hoogleraar en rector was.
‘Ik ben er bijna’, app ik terug. ‘Nog even naar de boekwinkel.’ Snel scan ik de tafels met pas verschenen boeken en bestsellers. Master your mindset – Leef Je Mooiste Leven, Nu of nooit, De kracht van Keuze. Torenhoge stapels felgekleurde boeken beloven voor slechts 21,95 euro het recept voor een mooier en zinvoller leven.
Wat zegt die almaar groeiende populariteit van zelfhulpboeken, zingevingstijdschriften en spirituele apps die zich opwerpen als gids voor de dolende mens? Hoe komt het dat verhalen over levenskeuzes of het roer omgooien zo gretig aftrek vinden? Of het nu gaat om een 60-jarige politieagent die zich omschoolt tot machinist, of een muzikant die voor een leven als schaapsherder kiest, een advocaat die boer wordt of een voormalige AFM-voorzitter die kiest voor het klaslokaal. Kranten staan er vol mee, we krijgen er gewoon geen genoeg van. Ik merk het ook aan mijn mailbox, die dagelijks volstroomt met vragen van mensen die op zoek zijn naar advies bij hun zoektocht naar een leven met meer betekenis.
Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau is dit een gevolg van de toenemende individualisering en ontkerkelijking. Waar vroeger de kerk en religie houvast gaven, is zinvol leven nu steeds meer een privézaak. De zoektocht naar de zin ván het leven is verschoven naar betekenis ín dit leven. Van the meaning of life naar the meaning in life.
Dat dit niet overal ter wereld zo is en het geloof voor velen nog altijd een vanzelfsprekend baken is, ervaar ik de volgende dag op het bomvolle Sint-Pietersplein waar vijftigduizend katholieke pelgrims uit alle windstreken zijn samengestroomd voor de heiligverklaring van tien aspirant-heiligen.
Naast mij staat een groepje Karmelietessen, zusters van de orde waartoe Brandsma ook behoorde. Wat bezielt hen om in deze tijd voor het celibataire, strikte kloosterleven te kiezen? Zuster Madeline, een beeldschone vrouw uit Zimbabwe, gekleed in een donkerbruin habijt met een lavendelblauwe hoofddoek, vertelt hoe ze op haar 16de koos voor het kloosterleven. ‘Het was mijn roeping.’
Zelfs nu – dertig jaar later – beginnen haar gitzwarte ogen weer te glimmen. Inmiddels is ze overste van de orde en geeft ze leiding aan zestig zusters. Maar binnenkort zit haar termijn erop en dan wil ze lesgeven op een basisschool. Het liefst aan kinderen met een beperking. Maar ze twijfelt. ‘Een heel nieuw vak leren, ben ik daarvoor niet te oud?’
‘Te oud?’, glimlach ik. ‘Ik was 51!’ Een lach verschijnt op haar gezicht en voor ik het weet, bevind ik me in een innige omhelzing. Opeens moet ik denken aan wat de Romeinse keizer en filosoof Marcus Aurelius schreef in De Overpeinzingen, het allereerste zelfhulpboek ooit: ‘Wat maakt het uit of een mens kort of lang leeft? Iedereen heeft slechts één leven en alle levens lijken op elkaar.’
